ทราบกันดีอยู่แล้วว่า การใช้สารเคมี ในการปลูกพืชผักผลไม้ต่างๆ ในไร่สวน แม้จะทำให้พืชผล บางชนิดเหล่านั้น งอกงามออกดอกออกผลดี แต่ก็ส่งผลเสียต่อสุขภาพของชาวสวน และระบบนิเวศน์ เป็นอย่างยิ่ง ขณะที่ผลไม้บางอย่าง เช่น ลำไย ที่ปลูกโดยการใช้สารเคมี พ่นกันทั้งปี จะทำต้นลำไยค่อย ๆ อ่อนแอลง สังเกตุได้จากเปลือกนอกจะร่อนแห้ง ใบเหลือง ผลผลิตที่ได้ก็น้อยลง ผลเล็กลง ขณะที่มีปัญหาเรื่องราคาตกต่ำซ้ำซาก ลามไปถึงเรื่องสุขภาพของตัวเกษตรและระบบนิเวศน์รอบข้าง ทำให้กลุ่มเครือข่ายเกษตรกรสวนผักฮักร้องขุ้ม ต.บ้านแม อ.สันปาตอง จ.เชียงใหม่ จึงหันมาปลูกลำไยอินทรีย์เพื่อเพิ่มมูลค่า ไม่มีการใช้สารเคมี พร้อมเดินหน้าต่อยอดสู่ กรีน คิทเช่น และกลายเป็นเมนูหรูในโรงแรมระดับ 5 ดาว มาแล้ว
ศ.ดร.พวงรัตน์ ขจิตวิชยานุกูล รองคณบดีวิทยาลัยพหุวิทยาการและสหวิทยาการ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ซึ่งร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ผู้เข้ามาปลุกปั้นเกษตรกรจากวิถีเคมีสู่วิถีอินทรีย์เล่าให้ฟังถึงการปลูก “ลำไย” ในระบบนิเวศเกษตรที่แตกต่างและเป็นมากกว่า “ลำไยอินทรีย์” ที่ไม่ได้เพียงนิยามว่าไม่มีการใช้สารเคมีเท่านั้น การปลูกพืชหรือลำไยด้วยระบบนิเวศเกษตร จะอิงแอบไปกับระบบนิเวศสิ่งแวดล้อมภายในสวน เริ่มจากใช้สารเคมีและปุ๋ยเคมี เปลี่ยนมาใช้สารอินทรีย์ ปุ๋ยหมัก น้ำหมักชีวภาพ เพื่อให้ดินได้โอกาสพักและฟื้นฟู ลดสารตกค้างที่สะสมอยู่ มีการปลูกพืชหลากหลายชนิด บางชนิดช่วยล่อและป้องกันแมลง เช่น กะเพรา ดาวเรือง ฯลฯ และสิ่งที่ขาดไม่ได้คือการเลี้ยงผึ้งชันโรงเพื่อช่วยผสมเกสรดอกลำไย เพิ่มความหลากหลายและสมบูรณ์ให้สวน
การทำสวนลำไยของเกษตรกรบ้านร้องขุ้ม มีการเข้มงวดตั้งแต่การทำบัฟเฟอร์โซน-พื้นที่กันชน เช่น การปลูกหญ้าเนเปียร์ ป้องกันละอองสารเคมีเข้ามาในพื้นที่ หากแปลงหรือพื้นที่ติดกันยังมีการใช้สารเคมี ขณะที่น้ำหากมาจากแหล่งภายในนอกจะต้องมีบ่อพักและผ่านการกรองด้วยไบโอชาร์ควบคู่กับการปลูกต้นธูปฤาษีไว้ช่วยดูดซับสารเคมีไม่พึงประสงค์ ซึ่งตลอด 4 ปีที่ชาวสวนชาวสวนลำไยบ้านร้องขุ้ม เริ่มหันมาทำสวนลำไยระบบนิเวศเกษตร เกิดความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอย่างชัดเจนในหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นสภาพสวนที่เหมือนกลับมามีชีวิตใหม่ เดินเข้าไปได้ยินเสียงนกร้อง เห็นผีเสื้อบินขยับปีกไปมา ผึ้งชันโรงบินดอมดมเกสรดอกลำไย ที่พื้นก็มีไส้เดือนดินช่วยเติมเต็มความสมบูรณ์ของผืนดิน
“เมื่อสภาพแวดล้อมในสวนดีขึ้นจากการใช้ระบบนิเวศน์เกษตรจัดการภายใน ผลผลิตลำไยก็ดีขึ้น ลูกใหญ่ขึ้น รสชาติมีเอกลักษณ์ แตกต่างจากลำไยทั่วไป คือ หวานละมุน เย็น ไม่หวานปรี้ด คนที่เคยกินได้น้อยเพราะแสบปากแสบลิ้นก็กินได้ เด็ดจากต้นมากินได้เลย และยังมีสารต้านอนุมูอิสระมากกว่าลำไยที่ปลูกทั่วไป”
คุณพิชาติ ชุ่มใจ หรือ พี่หน่อย เกษตรกรชาวสวนลำไยบ้านร้องขุ้ม ที่เคยปลูกลำไยเคมีมาตลอดหลายสิบปี จนตาขวาสูญเสียการมองเห็นอันเป็นผลมาจากสารเคมี ภายหลังเลิกใช้สารเคมีสุขภาพก็ดีขึ้น ต้นลำไยได้รับการดูแลที่ดีขึ้น ดินดี สมบูรณ์ ผลผลิตก็ดีขึ้น และลดต้นทุนจากการใช้สารเคมีจากไร่ละ 2 หมื่นบาท เหลือไม่ถึงไร่ละ 1 หมื่นบาท โดยลำไยในพื้นที่ 5 ไร่ของพี่หน่อยได้ผลผลิตต่อไร่ประมาณ 3-4 ตัน/ปี ไม่รวมรายได้ที่เพิ่มขึ้นจากการจำหน่ายน้ำผึ้งชันโรง พืชผักที่ปลูกแซมในสวน ที่สำคัญยังรักษาดวงตาซ้ายอันสำคัญเอาไว้ได้
ทั้งนี้ ผลผลิตลำไยอินทรีย์ที่มีความพิเศษทั้งรสชาติ คุณค่า ในระบบนิเวศเกษตร ยังเป็นที่ต้องการของเชฟมือดี เกิดเป็นโครงการ “เชียงใหม่กรีนคิทเช่น” ที่เชฟนำลำไยอินทรีย์ไปรังสรรค์เป็นวัตถุดิบในการทำเมนูอาหารปลอดภัย อาทิ
💕 เชฟบิลลี่ โรงแรมมีเลีย เชียงใหม่ ได้รังสรรเมนูพุดดิ้งลำไยรสชาติสุดอร่อย
💕 เชฟไก่ โรงแรมยูนิมมานเชียงใหม่คิดค้นเมนูเป็ดรมควันไม้ลำไยซอสแกงเผ็ดทานคู่ข้าวยำลำไยสุดเข้ากัน
💕เชฟเดนเวอร์ โรงแรมอินเตอร์คอนติเนนตัล เชียงใหม่ ที่นำเอาลำไยไปเป็นส่วนผสมในอาหารตะวันตกได้อย่างกลมกลืน
💕เชฟกิ๊บ โรงแรมมาริออต ได้คิดเมนูก๋วยเตี๋ยวลำไยสะท้อนความเป็นเชียงใหม่ได้เป็นอย่างดี
ทั้งนี้ใครอยากลองชิมเมนูเชฟเทเบิ้ล และเป็นส่วนหนึ่งในการยกระดับเมนูจากลำไยอินทรีย์ โดยพบกับเมนูกว่า 7 รายการ เช่น ปอเปี๊ยะทอดไส้สลัดปูลำไย เซวิเช่กุ้งน้ำลำไย พัฟสไตล์ฝรั่งเศส และอื่น ๆ ที่สามารถรับประทานแบบเต็มอิ่ม ได้ที่ ห้องอาหาร เดอะกาด ลานนา อินเตอร์คอนติเนนตัล เชียงใหม่ แม่ปิง โฮเทล ในวันเสาร์ที่ 9 สิงหาคม 2568 นี้ โดยจะมี ม็อกเทลต้อนรับตั้งแต่เวลา 17.30 น. และอาหารค่ำตั้งแต่เวลา 18.00 น.
ทั้งนี้สามารถ ดูเมนูเพิ่มเติมได้ที่
https://chiangmai.intercontinental.com/en/offers/organic-longan-culinary-dinner
และ สำรองโต๊ะ ได้ที่: https://bit.ly/thegadlanna-kamlobbylounge-event
🗨️ LINE Official Account: @interconchiangmai https://lin.ee/O6esFM5
📞 โทรศัพท์: 06-5209-0998
📧 อีเมล: dining.icchiangmai@ihg.com
และสำหรับผู้สนใจจะสนับสนุนเกษตรกรผู้ปลูกลำไยอินทรีย์ จากกลุ่มเกษตรกรสวนผักฮักร้องขุ้ม สามารถติดต่อได้ที่ สวนผักฮักร้องขุ้ม ต.บ้านแม อ.สันป่าตอง จ.เชียงใหม่ โทร. 06-1659-8715
